آشنايي با روش لايتنر
پنج‌شنبه ۱ آذر ۱۴۰۳ | 12:30 | بازدید
مرورهاي متوالي و تأخيري (Spaced repetition)، نام يك تكنيك يادگيري‌ست كه در آن فواصل زماني مرور يك مطلب، به تدريج زياد مي‌شود. اين روش بر مبناي روش كاركرد حافظه، توسعه داده شده است. درحقيقت براي به خاطر سپردن يك موضوع، بايد فوراً آن را مرور كنيم. با اين وجود، اگر فقط يك بار آن را مرور كنيم، مجدداً و خيلي زود فراموش خواهد شد. بنابراين نياز به مرور ديگر و مرورهاي ديگري خواهيم داشت. اما مرورهاي بعدي آن موضوع مي‌تواند با فواصل زماني بيش‌تر (تأخيري) انجام پذيرد. با هر بار مرور اضافي، زمان فراموش‌كردن آن مطلب طولاني‌تر خواهد شد. به عبارت ديگر شيب منحني فراموش كم‌تر مي‌گردد. اين روند (مرورهاي متوالي و تأخيري) تا به آنجا ادامه مي‌يابد كه شيب منحني فراموشي تقريباً صفر شده و آن، زماني‌ست كه ما اطمينان مي‌يابيم كه ديگر موضوع آموخته شده را فراموش نخواهيم كرد.
ساده به نظر مي‌رسد!؟ اما يك مشكل كوچك در اين ميان وجود دارد و آن برنامه‌ريزي زماني براي مرور مطالبي‌ست كه قرار است به حافظه سپرده شود. اين مشكل زماني حادتر مي‌شود كه حجم مطالبي كه مي‌خواهيم بياموزيم، زياد باشد.
سباستين لايتنر، دانشمند آلماني، در دهه‌ي 70، براي غلبه بر اين مشكل سيستمي را اختراع كرد كه به نام خود وي، سيستم لايتنر (Leitner system) ناميده مي‌شود. در اين سيستم، براي يادگيري يك موضوع از يك ورق كوچك كاغذ كه فلش‌كارت (Flash card) نام دارد استفاده مي‌شود. هر مطلبي كه مي‌خواهيم به خاطر بسپاريم، در دو روي اين برگه به صورت سؤال و جواب، لغت و معني، مسأله و راه حل، و ... مي‌نويسم. اين برگه‌ها در سيستم لايتنر، به ترتيب و به صورت خودكار، براساس اين‌كه چقدر خوب آموخته شده‌اند، در گروه‌ها (خانه‌ها)يي قرار مي‌گيرند. به اين ترتيب كه شما با ديدن يك برگه سعي مي‌كنيد پاسخ آن را به ياد آوريد. اگر موفق شديد، فلش‌كارت به گروه (خانه) بعدي منتقل مي‌شود. اما اگر موفق نشديد پاسخ پشت كارت را به ياد آوريد، آن كارت را به اولين گروه (خانه) بازمي‌گردانيد.
هرچه در گروه‌ها (خانه‌ها) به جلو مي‌رويد، فواصل زماني مرور كارت‌ها بيش‌تر مي‌شود. اين موضوع بسيار ساده اتفاق مي‌افتد: كارت‌هاي خانه‌ي اول هر روز مرور مي‌شود؛ كارت‌هاي خانه‌ي دوم هر دو روز، كارت‌هاي خانه‌ي سوم هر چهار روز، كارت‌هاي خانه‌ي چهارم هر هشت روز، و كارت‌هاي خانه‌ي پنجم هر 16 روز يك‌بار مرور مي‌شود. بدين ترتيب سيستم لايتنر (جعبه‌ي لايتنر) مشكل دسته‌بندي كارت‌ها و زمان‌بندي مرور آن‌ها را حل مي‌نمايد. البته تعداد خانه‌ها و فواصل زماني مرورها قابل تغيير است.
امتياز آشكار اين روش آن است كه تمركز شما بر روي كارت‌هاي مشكل‌تري خواهد بود كه در خانه‌هاي اول قرار دارند، چرا كه با فاصله‌ي زماني كوتاه‌تري مرور مي‌شوند. در عوض مطالبي كه بهتر آموخته شده‌اند و بنابراين به تدريج در خانه‌هاي بعدي قرار گرفته‌اند ديرتر مرور خواهند شد. بدين ترتيب زمان صرف شده براي يادگيري، بهينه خواهد شد.
