* مقصود از اهلیت در ماده 190 قانون مدنی، اهلیت استیفاء است که نقطه ی مقابل آن حجر است و به کسی که اهلیت استیفاء ندارد «محجور» گفته میشود.
* اهلیت استیفاء: بلوغ + عقل + رشد در امور مالی (ماده 211 قانون مدنی).
* سن بلوغ در پسر پانزده سال تمام قمري و در دختر نه سال تمام قمري است (تبصره ماده 1210 قانون مدنی).
* معاملات صغیر غیرممیز: مطلقاً (اعم از امور مالی و غیر مالی) باطل چون فاقد قصد است.
* معاملات صغیر ممیز:
1. اعمال صرفاً مفید، مانند تملکات بلاعوض از قبیل قبول هبه و وصیت و قبول ضمان مبتنی بر ضم ذمه به ذمه نافذ است، بدون نیاز به تنفیذ ولیّ یا قیّم .
2. اعمال صرفاً مضرّ، مانند تملیک بلاعوض یا تملیک به کمتر از عوض واقعی و تنفیذ وصیت زائد بر ثلث: باطل است حتی ولیّ و قیّم نیز نمی تواند این گونه معاملات را تنفیذ نمایند.
3. اعمالی که ممکن است مفید یا مضرّ باشد، مانند بیع و اجاره: غیرنافذ است و با اجازه ولیّ یا قیّم اعتبار مییابد.
* سفیه در مقابل رشید كسي است كه تصرفات او در اموال و حقوق مالي خود عقلائي نباشد.
* معاملات سفیه:
1- در امور غیر مالی: مانند طلاق، اهلیت داشته و مستقلاً میتواند اقدام نماید.
2- در امور مالی: مانند صغیر ممیز سه حالت ممکن است.
* انواع سفاهت:
1- سفاهت متصل به صغر: بدون حکم دادگاه، فرد سفیه شناخته میشود (استصحاب عدم رشد).
2- سفاهت پس از بلوغ و رشد: هیچ کس محجور نخواهد بود، مگر دادگاه حکم کند به حجراو.
* معاملات مجنون دائمی یا اطباقی: مطلقاً باطل (اعم از مالی و غیرمالی).
* معاملات مجنون ادواری:
1- افاقه او مسلم است: صحیح.
2- افاقه او مسلم نیست: باطل.