مکاتب حقوق جزا

تمداد,temdad,تست زنی هوشمند

تست زنی هوشمند

کلیات و ادوار تاریخی

 

1- نخستین دوره تاریخی حقوق جزا دوره انتقام جویی یا جنگ های خصوصی نام دارد. از ویژگی های حقوق جزا در این دوره می توان به عدم وجود دولت و ساختار اجتماعی خاص این دوره که دارای ویژگی های پدرسالاری ، قدرت جمعی ، همبستگی شدید و مسئولیت مشترک قبیله ای بود نام برد. در این دوره دادگستری صورت خانوادگی (میان کلانها) وجود داشت که با ملاک های زیر شناخته می شد: 

  • عدم مسئولیت فردی بزهکار
  • انتقام جویی جمعی
  • بی عدالتی در مجازات
  • عدم تناسب جرم و مجازات
  • رفتار مجرمانه در این دوره بیشتر تجاوز به حریم خدایان ، جادوگری و توهین به مقدسات الهی را در بر می گرفت.

 

2- پس از دوره انتقام جویی یا جنگ های خصوصی نوبت به دوره دادگستری خصوصی یا دوران تعدیل نسبی انتقام خصوصی می رسد. در این دوره دولت بهصورت ابتدایی تشکیل یافته و از جهت ساختار اجتماعی ، همراه با ظهور ادیان الهی از قدرت قبیله ای کاسته شد. این دوره همراه با شکل گیری موارد زیر در سطح نظام دادگستری بود:

  • ایجاد قانون قصاص
  • اصل تسلیم مجرم به دشمن با نظارت قدرت عمومی
  • محدودیت انتقام در زمان و مکان

 

3- آخرین دوره در تاریخ تحولات حقوق جزا ، دوره دادگستری عمومی می باشد. در این دوره قدرت و سازمان یافتگی دولت افزایش پیدا کرد .

 

دوره دادگستری عمومی ویژگی های زیر را در بر دارد:

  • ضرورت مداخله قضائی
  • لزوم مراجعه زیان دیده
  • تثبیت خونبها یا سازش اجباری
  • در نظرگرفتن دو حیثیت عمومی و خصوصی برای جرم

 

مکاتب کیفری

1- اندیشه های دیرین حقوق کیفری

الف) مکتب عدالت مطلق

فلسفه مجازات مطابق با رویکرد این مکتب مبتنی بر اصول اخلاقی و عدالت الهی است. افلاطون، ژوزف دومستر و امانوئل کانت از اندیشمندان متعلق به این مکتب فکری می باشند.

در مکتب عدالت مطلق دو عامل اخلاق و عدالت بیشتر مورد توجه بوده اند.

 

ب) مکتب اصالت سودمندی  یا فایده اجتماعی

اندیشمندان این مکتب عبارتند از:

  • ژآن ژاک رسو ، نویسنده کتاب قرار داد اجتماعی . رسو بر این باور بود که هر انسانی پاک آفریده شده و ناپاکی او ناشی از محیط اجتماعی است و در نتیجه متناسب با مفهوم قرارداد اجتماعی ، مجازاتی باید اعمال شود که متضمن بیشترین فایده اجتماعی باشد.
  • ژرمی بنتام نویسنده رساله قانون گذاری در مدنی و کیفری و کتاب نظریه کیفر ها و پاداش ها. بنتام بر این باور بود که انسان ها مطابق با منطق سود مندی یا اصل محاسبه و سنجش و حسابگری رفتار می کنند.

 

  • سزار بکاریا، نویسنده رساله جرایم و مجازات ها و کتاب ارکان اقتصاد عمومی .

 

نظریه بکاریا مبتنی بر اصولی است که در ذیل به آنها اشاره خواهد شد:

  1. اصل ضرورت مجازات ها
  2. اصل حتمیت و قطعیت کیفر
  3. اصل فایده اجتماعی کیفر
  4. اصل تفکیک قوا
  5. اصل تحدید قدرت قضائی
  6. نفی شکنجه و مجازات های غیر انسانی
  7. اصل قانونی بودن جرم و مجازات ها
  8. مخالفت با اعدام مگر در جرایم سیاسی
  9. پذیرش حق عفو
  10. کارآیی حبس با اصلاح وضع زندان ها

 

ج) مکتب نئوکلاسیک ، آموزه ای التقاطی از عقاید مکتب عدالت مطلق و مکتب اصالت سودمندی است که مسئولیت اخلاقی بزهکار را در کنار ضرورت فایده اجتماعی کیفر با یکدیگر تلفیق می کند.

 

اندیشمندان این مکتب عبارت اند از:

  • : نه بیش از آنچه عدالت اقتضاء می کند و نه بیش از آن چه که برای جامعه سودمند است باید کیفر اجرا شود. این اندیشمند ، دو اصل سودمندی و عدالت را  در اعمال کیفر با همدیگر تلفیق نموده است.
  • ، صاحب کتاب مجازات اعدام در جرایم سیاسی، گیزو برای کیفر دونوع کارآیی مادی و اخلاقی را در نظر می گیرد. و با توجه به مفهوم تبهکاری اخلاقی و همچنین مقابله با زیان اجتماعی ناشی از بزهکاری وظیفه نظام دادگستری را تقویت کارآیی کیفر می داند.
  • ، نویسنده کتاب رساله ای در حقوق جزا . به اعتقاد رسی کیفر باید متضمن عدالت اجتماعی و عدالت اخلاقی باشد.

 

2- اندیشه ی معاصر حقوق کیفری

د) مکتب دفاع اجتماعی

منشا پیدایش این اندیشه کیفری به اواخر قرن نوزده میلادی باز میگردد. این اندیشه مبتنی بر علیت گرایی علمی و اثباتی گری در پدیده های اجتماعی می باشد. اندیشمندان اصلی این مکتب کیفری عبارتند از:

  • سزار لمبروزو، استاد پزشکی قانونی و نویسنده کتاب انسان جنایتکار  . لمبروزو تحت تاثیر داروین علت تحقق جرم را جبرگرایی زیستی و بزهکار را فردی فاقد مسئولیت اخلاقی می دانست. این پزشک تئوری جانی مادر زاد را ارئه کرد و اقدامات تامینی و تربیتی را جایگزینی برای مجازات ها می دانست. در نتیجه اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها را نفی کرد. بنابر نظر وی ، بزهکاری نوعی بیماری است و باید آن را درمان کرد.
  • انریکو فری، نویسنده کتاب جامعه شناسی جنایی (افق های نوین در حقوق و آیین دادرسی کیفری) این دانشمند بزهکاری را با علل زیستی و محیطی تبیین می کرد و برای کیفر سه فایده زیر را در نظر می گرفت:
  • پیش گیری عمومی از بزهکاری با ارعاب بزهکاران بالقوه
  • پیش گیری اختصاصی از بزهکاری برای جلوگیری از تکرار جرم بزهکاران بالفعل
  • پیش گیری غیر مستقیم از بزهکاری با تشدید تنفر عمومی از جرم

 

  • رافائل گاروفالو ، نگارنده کتاب جرم شناسی و ارائه کننده قانون سازگاری اجتماعی و بزهکاران. مفهوم حالت خطرناک برای نخستین بار در میان آرا و نظرات این اندیشمند به جامعه علمی عرضه شد. این اندیشمند، فساد یا تباهی مستمر و عدم قابلیت انطباق اجتماعی را دو نشانه حالت خطرناک می داند.
  • پیش بینی حالت خطرناک در قانون اقدامات تامینی و تربیتی مصوب 1339 در نظام حقوقی ایران برگرفته از نظر لمبروزو، فری و گاروفالو می باشد.